عید فطر از جایگاه بالایی نزد مردم خوزستان به خصوص مردم عرب این استان برخوردار است و مردم در این روز، مراسم‌های بسیاری را برای وسعت و عمق بخشیدن به دوستی و مهربانی و انسانی دوستی را انجام می‌دهند.
عرب‌های خوزستان دو روز قبل از عید را «ام‌الوسخ» و یک روز مانده به عید را «ام‌الحلس» می‌نامند.
«ام‌الوسخ» به معنای روز چرکین است. در این روز مردم عرب به نظافت خانه‌های خود می‌پردازند تا دستاویزی باشد برای خانه‌تکانی. این مردم با ایمان پس از یک ماه روزه‌داری در ضیافت الهی که حال معنوی خود را تغییر داده‌اند و خانه دل خود را حسابی تکانده‌اند اکنون برای ضیافت مهمانانشان در عید فطر خانه‌ها و منازل خود را برای فرارسیدن عید و اکرام مهمان تمیز و آماده می‌کنند. در واقع این مردم دل‌ها و خانه‌های خود را غبارروبی می‌کنند.
روز بعد از «ام‌الوسخ» را «ام‌الحلس» می‌نامند. «ام‌الحلس» نیز که نامی محلی و قدیمی است به معنای روز نظافت و رسیدگی شخصی است که در آن جوانان به ظاهر خود رسیدگی می‌کنند. همه مهیای رسیدن عید می‌شوند و حالا که بوی عیدی به مشام همه رسیده جوان و پیر، مرد و زن و حتی کودکان به نظافت شخصی می‌پردازند. البته واژه حلس دیگر کمتر به کار برده می‌شود. عرب‌های خوزستان برای خرید عید در روزهای پایانی ماه مبارک روانه بازار شده و از کوچک تا بزرگ لباس‌های جدید و نو می‌خرند.
ریش‌سفیدان و بزرگان هر خاندان این عید را بهترین زمان برای دور ریختن کینه‌ها و کدورت‌ها میان دو برادر یا آشنایانی که از یکدیگر کدورتی به دل داشته باشند می‌دانند و تلاش می‌کنند با آشتی دادن آنها بذر دوستی و محبت را در دل‌ها بکارند و فضا را برای عید مهیا می‌کنند.
پدر خانواده شب عید فطر، فطریه را کنار می‌گذارد تا نوع‌دوستی را در شب عید هم فراموش نکرده باشد. همه آماده رؤیت هلال ماه شوال می‌شوند، هلالی که دوری از پلشتی‌ها و زشتی‌ها و نزدیکی و روی آوردن به دوستی‌ها و زیبایی‌ها را پس از یک ماه ریاضت و دینداری به ارمغان می‌آورد.
هلال ماه شوال که رؤیت شد ابتدا اعضای خانواده به یکدیگر تبریک می‌گویند و بعد از آن پیرمردان، میان‌سالان و جوانان هر قبیله‌ای شب عید نزد خانواده‌هایی می‌روند که عزیزی را در طول این یک سال از دست داده‌اند تا عید را به بازماندگان تبریک بگویند و به آنها دلداری داده باشند.
صبح عید فطر مادر خانواده حلوایی با خرما و نوشیدنی داغ دارچین که جایگزین چای شده و موادش را از شب قبل آماده کرده درست می‌کند و آن را سر سفره آجیل عید فطر می‌گذارند تا با آن از مهمان پذیرایی کنند و پدر خانه خود را برای آمدن مهمان‌ها و استقبال از آنها آماده می‌کند.
صبح عید فطر جوانان هر منطقه و قبیله‌ای با همان لباس عربی دشداشه، چفیه و عگال به تمام همسایگان و آشنایان به صورت دسته‌جمعی سر می‌زنند و مهمان سفره رنگینی می‌شوند که در آن خانه‌ها پهن شده و کام خود را با شیرینی و حلوایی که مادر خانواده صبح روز عید پخته شیرین می‌کنند. خلاصه در خانه‌ها به روی تمام مهمانان باز است و می‌آیند و عید را تبریک می‌گویند.
این جوانان سپس بنا به رسم عشایر خوزستان با «هوسه» و پایکوبی کوچه‌های محلات را طی می‌کنند و به منزل ریش‌سفیدان و بزرگان قبایل می‌روند و در مضیف (مکان پذیرایی) گرد هم می‌آیند. برخی در این مجلس به شعر سرایی می‌پردازند و صدای ترنم شعرهای شعبی به گوش می‌رسد. قهوه هم که پای ثابت تمام مراسم‌ها و جشن‌ها چه در غم و چه در شادی در میان عرب‌ها است. قهوه را برای تمام مهمانان آماده و تعارف می‌کنند و با آجیل کام خود را شیرین می‌کنند و تلخی قهوه را همان طور که تلخی زندگی را این روزها از یاد برده‌اند از بین می‌برند. در پایان عید دیدنی از هر خانه‌ای به کودکان آن خانه عیدی می‌دهند.
در روز عید فطر در خانه‌ها باز است و همسایه‌ها با گفتن «یا الله» و «عیدکم مبارک یا اهل البیت» وارد خانه‌ها شده و با گفتن جملاتی نظیر «عیدکم مبارک» و «ایامکم سعیده» و «الله ایعوده علیکم بخیر و عافیة» که ورد زبان کوچک و بزرگ و زن و مرد است به خانه همسایه‌ها می‌روند.
توصیه شیوخ
اما شرایط عید فطر امسال بسیار متفاوت است و به دلیل شیوع ویروس کرونا، امسال هم مانند عید فطر سال قبل مردم مراسم معمول عید را کنار می‌گذارند و به صورت تلفنی عید را به هم تبریک می‌گویند.
مسئولانی درمانی و بهداشتی استان از مدت‌ها قبل زنگ خطر را برای این روز به صدا درآورده‌اند و اعلام کردند که بی‌احتیاطی در این روز عواقب جبران‌ناپذیری در زمینه شیوع ویروس کرونا دارد.
اغلب شیوخ عرب استان نیز با صدور بیانیه‌هایی مردم و به خصوص افراد عشیره خود را به ماندن در خانه و عدم انجام مراسم خطرآفرین عید توصیه کرده‌اند. برخی شیوخ حتی اعلام کرده‌اند که مضیف های خود را در این روز می‌بندند و اجازه حضور افراد در آن را به احترام سلامتی انسان‌ها، نمی‌دهند.
حتی برگزاری مراسم نماز عید فطر که در سایر استان‌ها در برخی مساجد برگزار می‌شود نیز در این استان لغو شده است و فقط در فضاهای باز امکان برگزاری مراسم وجود دارد.
به عبارتی امسال مراسم بزرگ معایده (دید و بازدیدهای عید) که از شاخص‌ترین مراسم‌های مردم عرب خوزستان در روز عید فطر است، برگزار نمی‌شود و ریش‌سفیدان مردم را به ماندن در خانه توصیه کرده‌اند.
آیت‌الله عباس کعبی نماینده مردم خوزستان و عضو هیئت‌رئیسه مجلس خبرگان رهبری در آستانه عید سعید فطر با صدور پیامی مردم را در ماندن در خانه و برگزار نکردن مراسم معایده تشویق کرد.
در بخشی از پیام آیت‌الله کعبی آمده است: از مردم عزیز و متدین استان خوزستان تقاضا دارم که چنانچه در نماز عید فطر شرکت می‌نمایند، ضمن توصیه به ادای فریضه مهم زکات فطریه، رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی و سرلوحه قرار دادن توصیه‌های ستاد ملی و استانی مبارزه با بیماری کرونا را مدنظر قرار دهند. از منظر دین، رعایت بهداشت عمومی، فردی، اجتماعی و محیطی برای حفظ جان خود و دیگران و مبارزه با آلودگی‌های ویروسی واجب شرعی است و سهل‌انگاری و بی‌مبالاتی در رعایت بهداشت اگر موجب ابتلای عده‌ای و فراگیر شدن آن شود، ضمان آور است؛ بنابراین توصیه می‌شود، ضمن اجتناب از دید و بازدیدها و دورهمی های دسته‌جمعی در این عید شریف، نسبت به رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی و دستورالعمل‌های مسئولان بهداشت و درمان استان نیز اهتمام ویژه به عمل آید.
خطر ابتلاء به کرونا
استاندار خوزستان نیز در رابطه با دید و بازدیدهای عید فطر ضمن تأیید این فرهنگ ارزشمند و احترام به شیوخ و بزرگان و همچنین دلجویی بزرگان از مردم گفت: خواهشمندیم مردم از برگزاری این مراسم‌ها در شرایط کرونایی جلوگیری کنند و بیشتر به فکر سلامت یکدیگر باشند زیرا که بیش از ۶۰ درصد دلایل ابتلاء به ویروس کرونا، رفت‌وآمدها و مراودات خانوادگی است.
قاسم سلیمانی دشتکی افزود: در این دید و بازدیدها از بزرگان و شیوخ و افراد مسنی دیدن می‌کنیم که احتمال ابتلای آنها بسیار بیشتر است و در صورت ابتلاء، به دلیل سیستم ایمنی ضعیف بدن، بیشترین آسیب را دیده و از بین می‌روند.
وی با اشاره به روند کاهشی بیماری کرونا در استان افزود: خوشبختانه با همت مردم، کادر بهداشت و درمان و مسئولان هم اکنون در مسیر کاهشی این بیماری هستیم اما با توجه به در پیش بودن عید سعید فطر نگران کاهش رعایت پروتکل‌ها هستیم و خریدها و دیدارهای عیدانه می‌تواند دوباره منجر به پیک آینده و روند افزایشی بیماری شود.
استاندار خوزستان ادامه داد: در شرایط پاندمی این دید و بازدیدهای عیدانه به جای شادی پیام‌آور بیماری، مرگ و عزا هستند.
ولی‌الله حیاتی فرمانده قرارگاه نظارتی و عملیاتی ستاد مدیریت بیماری کرونا در خصوص برگزاری نماز عید فطر اظهار کرد: نماز عید فطر در استان خوزستان با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در فضای باز مساجد اقامه خواهد شد.
وی افزود: خرید و دید و بازدیدهای عید فطر ممنوع است. با توجه به شرایط شیوع کرونا در خوزستان، از مردم تقاضا می‌کنیم امسال عید فطر را متفاوت برگزار کنند.
حیاتی با تاکید بر لزوم پرهیز از شرکت در تجمعات و دید و بازدیدهای عید، بیان کرد: این کارها به زمان دیگر و پس از گذشتن از شرایط کرونا موکول شود.
وی افزود: علاوه بر ورودی‌ها و خروجی‌های استان، در ۱۵ شهر محدودیت تردد اعمال و از ورود خودروهای با پلاک غیربومی و خروج خودروهای با پلاک بومی جلوگیری می‌شود.
حیاتی بیان کرد: محدودیت‌های تردد شبانه نیز به قوت خود باقی است. همچنین تیم‌های نظارتی این قرارگاه رعایت پروتکل‌های بهداشتی را به جد دنبال می‌کنند.
وی افزود: تاکنون به بیش از ۳۰ دستگاه اجرایی که در رعایت پروتکل‌های بهداشتی تعلل داشته‌اند، تذکر کتبی داده شده است و این نظارت‌ها همچنان ادامه دارد.
فرمانده قرارگاه عملیاتی ستاد مدیریت کرونا در خوزستان گفت: در ایام عید فطر همه آرامستان‌های خوزستان نیز مسدود خواهند بود.
به گزارش خبرنگار مهر، همانگونه که سال قبل در روز عید فطر، خیابان‌های مناطق عرب اهواز خالی از عابران همیشگی بود و از آن معایده های پرتعداد خبری نبود به نظر می‌رسد امسال نیز چنین شرایطی حاکم باشد و مردم در خانه ماندن را به برگزاری این مراسم بزرگ ترجیح می‌دهند ولی مردم در این روز بزرگ دست به دعا می‌شوند تا ریشه ویروس کرونا در جهان خشکانده شود و سال‌های بعد مراسم‌های ملی و مذهبی با حرارت بیشتری برگزار شود.
